Pomimo iż rynek usług jest bardzo rozwinięty, wciąż upatruje się spore zapotrzebowanie na niektóre z nich. Wiele firm mimo sporej konkurencji, doskonale radzi sobie na rynku rodzimym, jak i na rynkach zagranicznych, napotykając okresowe, większe lub mniejsze problemy. Ale na rynku jest równie dużo firm, które pomimo doskonałej strategii rozwojowej, wsparcia wielu działów (np. marketingu), a także doskonałym pomysłom, mają ogromne problemy, by utrzymać się na powierzchni i nie zostać zdominowanymi przez ogromną konkurencję.
Oligopol jako specjalna struktura
Coraz częściej spotykamy się z oligopolem, tj. specjalną strukturę, w wyniku której na rynku dominuje tylko kilku producentów, którzy zwykle wytwarzają jednorodne produkty (produkują taki sam rodzaj produktów, jak konkurencja, np. cukier) lub zróżnicowany (np. samochody). Jednak ich funkcjonowanie sprowadza się do tego, że w większości pokrywają oni zapotrzebowanie rynkowe, tym samym eliminując konkurencję. Działanie takie sprawia, że popyt jest wypełniony przez kilka firm, pomimo istnienia na danym rynku wielu innych, podobnych producentów. Firmy uczestniczące w oligopolu (zwykle oligopol skupia małą liczbę członków) same decydują o wielkości podaży. A także indywidualnie ustalają ceny danych produktów i usług. Tak więc członkowie oligopolu mają pełny wpływ na produkcję określonego produktu/ usługi.
Różne odmiany: oligopol czysty i zróżnicowany
Choć struktury te są bardzo podobne, jeżeli chodzi o założone cele działalności, to jednak każdy rodzaj oligopolu ma kilka charakterystycznych znamion. Firmy zrzeszone w oligopolu określanym mianem „czystym”, wypuszczają na rynek jeden, główny rodzaj wyrobów (np. cukier czy stal). Głównym założeniem takiej działalności jest natomiast to, że cena danego produktu, nigdy nie może być wyższa od danej ceny rynkowej. Firmy mogą podnieść ceny w stosunku do ceny rynkowej danego produktu tylko wtedy, kiedy istnieje możliwość zróżnicowania jakości swoich usług. Tak więc w przypadku, kiedy działanie takie nie jest możliwe, jedynym wyjściem jest obniżenie ceny kosztów produkcji. Co za tym idzie, możliwe jest następnie też obniżenie ceny ostatecznej. A wszystko po to, by stać się bardziej konkurencyjny na danym rynku (krajowym lub międzynarodowym).
Kolejną odmianą oligopolu, jest tzw. oligopol zróżnicowany
W ramach oligopolu zróżnicowanego zwykle wyróżnia się kilkunastu jego członków. Jednak podstawą jego działania jest to, że członkowie muszą dostarczać tzw. usługi zróżnicowane pomiędzy poszczególnymi członkami. Tu najlepszym przykładem oligopolu zróżnicowanego są firmy produkujące różnego rodzaju samochody. W tym przypadku oferowany towar może być zróżnicowany np. pod względem poziomu jakości samochodów, stylu, czy jakichś cech szczególnych. Schemat działania polega natomiast na tym, że firma, która planuje objąć stanowisko lidera, zachęca potencjalnych klientów dużym wyborem jednego produktu, którego to wartość jest odpowiednio wysoka. W konsekwencji dany producent osiąga określone zyski.
Zalety i wady oligopolu
Wśród zalet oligopolu wymienia się głównie te, które mają największe znaczenie dla firm, które są w nim „zrzeszone”. Wówczas to właśnie te firmy mają dużą możliwość sterowania rynkiem, zdominowania konkurencji, lub nawet całkowitego uśpienia konkurencji, która i tak nie będzie w stanie się przebić. Największe korzyści w przypadku tej specyficznej struktury mają firmy oligopolowe. Ponieważ cały proces ekspansji rynku rodzimego czy zagranicznego, jest ściśle określony. Najlepiej pod względem tego typu strategii wychodzą oczywiście firmy występujące w oligopolu, to one sterują cenami, popytem.
Wśród zalet wymienia się też obniżenie kosztów produkcji danego produktu, ciągłą poprawę jakości i funkcjonalności wypuszczanych produktów. Ponieważ firmy oligopolowe muszą dostarczać rynkowi to, co najlepsze, by utrzymać swoją pozycję. Wśród najczęściej wymienianych wad takiego typu struktury, pojawiają się zarzuty tzw. wojny cenowej, sterowaniem rynkiem, ograniczeniem działalności innych firm. Pomimo iż ich produkty są podobne i równie dobre pod względem jakości, a często też były lepsze cenowo.
Jak to wygląda w praktyce?
Przedsiębiorstwa występujące w oligopolu mogą działać na własną rękę, ponieważ tylko tak mogą osiągnąć dominację na danym rynku. Lub też mogą zawrzeć porozumienie z pozostałymi członkami, ponieważ tylko w taki sposób mogą realizować wspólne cele. Innym działaniem może być tzw. przywództwo cenowe. Jednak w większości wypadków firmy i tak wspólnie decydują o losach innej firmy z oligopolu.
