Kim jest akcjonariusz, jak nim zostać i przede wszystkim czy warto? Wyjaśniamy jakie są obowiązki, prawa, odpowiedzialność i przywileje akcjonariusza.
Akcjonariusz jest osobą, która posiada akcje wyemitowane przez spółkę akcyjną lub komandytowo-akcyjną. Nie musi ich mieć fizycznie, wystarczy że posiada akcje będące w obrocie giełdowym np. na rachunku inwestycyjnym. Dzięki temu jest współwłaścicielem przedsiębiorstwa. Akcje mogą być na okaziciela, ale są też akcjonariusze wpisani z imienia i nazwiska do tzw. księgi akcyjnej. Takim akcjonariuszem może być też inna firma.
Co zrobić, by zostać akcjonariuszem?
Należy kupić akcje spółki lub w inny sposób wejść w ich posiadanie. Można je odziedziczyć, otrzymać jako darowiznę lub jako rozliczenie czy zastaw. Niezależnie od tego w jaki sposób weszliśmy w posiadanie akcji (zakładamy oczywiście wyłącznie legalne sposoby) stajemy się współwłaścicielami spółki, której akcje posiadamy.
Jakie są prawa akcjonariuszy
Prawa akcjonariuszy dzielimy na niemajątkowe (zwane też korporacyjnymi) oraz majątkowe.
Najważniejsze prawa niemajątkowe to prawo wzięcia udziału w każdym walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, prawo głosowania na nim (zazwyczaj jedna akcja ma „siłę” jednego głosu, ale są też akcje uprzywilejowane o większym przełożeniu), prawo do ujawnienia informacji dotyczących spółki podczas obrad walnego zgromadzenia akcjonariuszy lub w innym momencie. Akcjonariusz może też zaskarżyć podjęte przez walne zgromadzenie uchwały. Wystarczy głosować przeciwko jakiejś decyzji i zażądać, by sprzeciw został wpisany do protokołu. Trzeba pamiętać, że prawo chroni tu przed nieuzasadnionymi wnioskami. Zaskarżona może być jedynie uchwała, co do której nie ma wątpliwości, że będzie sprzeczna z interesem spółki lub akcjonariuszy.
Akcjonariusze mają również uprawnienia majątkowe. Najważniejsze to oczywiście prawo do zysku, którym jeszcze się zajmiemy, a także prawo poboru, czyli pierwszeństwo przy objęciu akcji nowej emisji oraz prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej, jeśli w czasie upadku spółki zostanie jakiś majątek po zabezpieczeniu roszczeń wierzycieli.
Jakie są prawa akcjonariuszy mniejszościowych?
Każdy, kto ma mniej niż 50 proc. akcji i mniej niż 50 proc. głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy, jest akcjonariuszem mniejszościowym. Gdy akcjonariusze mniejszościowi reprezentują co najmniej 10 proc. kapitału zakładowego mogą zażądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia oraz wprowadzić pod porządek obrad konkretne punkty. Mogą też wnioskować o ponowne sprawdzenie listy obecności na walnym zgromadzeniu.
Większe prawa przysługują im, gdy reprezentują 20 proc. kapitału zakładowego. Wtedy mogą nawet żądać dokonania wyboru rady nadzorczej grupami, a w przypadku łączenia się spółek mogą zażądać wykupu ich akcji.
Jakie są obowiązki akcjonariusza
Prawa to jednak nie wszystko, bo akcjonariusze mają też obowiązki. Najważniejszy z nich to pokrycie wartości akcji odpowiednim kapitałem. Trzeba to zrobić, gdy powstaje nowa spółka oraz w momencie objęcia akcji w podwyższonym kapitale zakładowym spółki, która już istnieje.
Jak zarobić na akcjach spółki
Dywidenda dzielona jest zgodnie ze statutem spółki. Zysk dzielony jest proporcjonalnie, zgodnie z liczbą akcji, które posiada akcjonariusz.
Odpowiedzialność akcjonariuszy
Należy jednak pamiętać, że akcjonariusze nie ryzykują prywatnym majątkiem za zobowiązania spółki, której akcje posiadają. Nie ma więc w tym przypadku odpowiedzialności osobistej. Każdy akcjonariusz finansowo ryzykuje jedynie tyle, ile kapitału wniósł na zakup akcji.
Tak samo jest nie tylko w spółce akcyjnej, ale też w spółkach komandytowo-akcyjnych. Są jednak wyjątki, które zmuszają posiadacza akcji w takiej spółce do osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki komandytowo-akcyjnej. Dzieje się tak, gdy w nazwie firmy zostanie jest nazwisko lub nazwa firmy akcjonariusza, a także wtedy, gdy spółkę reprezentuje w danym momencie akcjonariusz, który nie posiada umocowania do takiej działalności.
