Każdy człowiek z pewnością kilka razy w życiu spotkał się z terminem jakim jest „cło”. Mimo, że mieszkaniec naszego kraju słyszał ten wyraz, nie oznacza, że potrafi on nieskomplikowanym i zrozumiałym dla innych językiem wyjaśnić co właściwie oznacza ten termin. Ten artykuł ma na celu wyjaśnienie prostymi słowami co to jest, jakie są jego rodzaje oraz na jakiej zasadzie działa.
Co to jest cło? Definicja
Cło jest to opłata nakładana przez kraj na różnego rodzaju towary, w konsekwencji ich wywozu, czy też przywozu poprzez granicę danego państwa. Jest to termin ściśle związany z tranzytem jakiegoś towaru przez obszar celny. Na przykład przy przewozie z jednego kraju do drugiego. Opłata ta, jest pobierana na granicy celnej. Wskazanie, że proces ten odbywa się właśnie tam, jest istotne ze względu na to, że nie w każdym przypadku granica ta pokrywa się z zasięgiem władzy suwerennej kraju, którego dotyczy.
Cel wprowadzenia cła
Istnieją trzy główne powody dla których są one pobierane. Jednym z głównych uzasadnień jest to, że opłata ta została zastosowana aby chronić krajowy przemysł. Innymi słowy, wprowadzenie opłat ma na celu zabezpieczenie rodzimych producentów przed dobrami wyprodukowanymi za granicą państwa i importowanymi do ojczyzny. Kolejnym motywatorem do zastosowania opłat za sprowadzane towary była chęć zwiększenia wpływów do krajowego budżetu. Prościej mówiąc – za towar wyprodukowany i zakupiony za granicą należy uiścić opłatę w postaci właśnie cła. Trzecim z powodów nałożenia cła może być użycie go jako opłata odwetowa. Jest to tak zwane cło retorsyjne. Ima zastosowanie w momencie gdy kraj podejmuje niekorzystne działania wobec innego państwa. Przykładem takich działań może być między innymi niekonsultowane podniesienie opłat granicznych. Lub inna niekorzystna zmiana warunków handlowych (przyczyny ekonomiczne). Mogą wystąpić także inne powody. Zaliczają się do nich polityczne motywy (przyczyny pozaekonomiczne).
Rodzaje cła
Istnieje wiele rodzajów, w zależności od sposobu podziału. Najbardziej popularnym jest podział ze względu na kierunek ruchu towarów. Zaliczanymi tutaj rodzajami są cło importowe, eksportowe oraz tranzytowe.
- importowe: czyli opłata pobierana przy imporcie jakiegoś towaru. Ma za zadanie chronić produkcję krajową i wspomóc dochody kraju.
- eksportowe: zastosowane jako opłata pobierana przy wywozie towaru. Jej zadaniem jest zachęcenie do przetwarzania surowców w kraju, dlatego jest nakładane głównie na nie. Stosowane jest jedynie w krajach rozwijających się, posiadających monokulturowy charakter gospodarki – nie istnieje wtedy konieczność tworzenia kosztownego systemu podatkowego, ponieważ w jakimś stopniu je zastępuje.
- tranzytowe: była to opłata stosowana wobec zagranicznych kupców, przejeżdżających przez dany kraj.
Kolejnym sposobem klasyfikacji jest podział według sposobu określania wysokości opłaty. Zalicza się tutaj cło ad valorem, specyficzne oraz kombinowane (mieszane).
- ad valorem: jego wartość określana jest w procentach w stosunku do wartości towaru, którego dotyczy.
- specyficzne: stawka podawana w odniesieniu do wartości towaru (na przykład 3 zł za tonę węgla).
- kombinowane: ustala się je zarówno według ilości, jak i wartości danego towaru.
Trzeci podział przebiega według charakteru ekonomicznego. Kwalifikowane jest tutaj cło fiskalne, ochronne oraz ekspansywne.
- fiskalne: ma na celu zapewnienie krajowi odpowiednich dochodów.
- ochronne: ma chronić rodzimą produkcję przed zagraniczną konkurencją.
- ekspansywne: ma utrzymać wysokie ceny na rynku wewnętrznym.
Taryfa celna jest czwartym sposobem podziału. Jest to klasyfikacja towarów i odpowiadających im stawek celnych. Podawane jako wartości maksymalne i minimalne.
- maksymalne: górna granica wysokości opłaty.
- minimalne: najniższa wysokość opłaty za dany towar.
Ostatnim podziałem jest zróżnicowane traktowanie. Znajdują się tutaj cła dyskryminacyjne i preferencyjne.
- dyskryminacyjne: jego wielkość jest ustalona na wyższą od ogólnego.
- preferencyjne: ma zapewnić korzystne warunki wymiany.Jednoznaczna ocena wpływu cła na gospodarkę jest trudna. Cło bowiem może być oceniane przez różne podmioty w zależności od tego, czy przynoszą im one zyski lub straty.
